Chu Hi
Chu Hi

Chu Hi

Chu Hi (chữ Hán: 朱熹, bính âm: Zhū Xī; Wade-Giles: Chu Hsi; 18 tháng 10, 1130 - 23 tháng 4, 1200), biểu tự Nguyên Hối (元晦) hoặc Trọng Hối (仲晦), tiểu tự Quý Diên (季延), hiệu là Hối Am (晦庵), Lão Đình (考亭), về sau xưng Hối Ông (晦翁), lại xưng Tử Dương Phu Tử (紫陽夫子), là người đã phát triển học thuyết lí - khí của Trình HạoTrình Di, đã đưa Lý học Tống Nho lên thành một hệ thống duy tâm khách quan hoàn chỉnh, được gọi là Trình Chu lí học.Chu Hi gia cảnh bần cùng nhưng từ nhỏ thông minh, trải qua 4 đời Hoàng đế Nam Tống là Tống Cao Tông, Tống Hiếu Tông, Tống Quang Tông cùng Tống Ninh Tông. Với danh xưng Chu Tử (朱子), Chu Hi góp sức rất nhiều cho học phái Tống Nho được xưng là 「"Lý học"; 理学」, kế thừa Chu Đôn Di cùng Nhị Trình, có ảnh hưởng đến lý thuyết Nho giáo từ Tống trở đi. Tác phẩm ông làm ra rất nhiều, định ra Đại Học, Trung Dung, Luận Ngữ cùng Mạnh Tử làm nhóm "Tứ thư" chuyên dùng trong khoa cử, ảnh hưởng rất lớn tư duy từ nhà Minh về sau. Sau khi qua đời, ông được triều đình ban thụy hiệu là chữ Văn, nên còn được gọi 「Chu Văn Công; 朱文公」.